Acıklı manzara... Benzeri görülmedik derecede acıklı.. Tarihte, ne Yıldırım Beyazıd’ın Timurlenk’e yenilişinden sonraki çözülüş devresi, ne de Birinci Dünya Harbini takip edici çöküş merhalesi bu kadar korkutucu... Çünkü her ikisinde de Türk cemiyetini toslayan saik dışarıdan gelme ve içeride bunlara karşı koymanın kudret ve hayatiyeti yaşamaktaydı. Nitekim birincisinde, saf bir itikat, ahlak, vecd ve aşk kalıbında billurlaşmaya, şekillenmeye yüz tutan yeni Türk cemiyeti, esasta kendi özüne hiç bir leke düşmemiş olduğu, felaket, ceberuti Hükümdarın nefsaniyetinden geldiği için, çarçabuk toparlanıverdi...