Sanatta gördüğümüz, duyduğumuz, okuduğumuz mutlağın ışığı, mutlağın sesi, mutlağın hikâyesidir, tersinden de söylenebilir; yıldızlı bir gecede gökyüzüne ba-kan Tanrı, Van Gogh’un Yıldızlı Gece’sini görür ve bu yüzden Yıldızlı Gece’ye bakan biz değilizdir, Yıldızlı Gece bize bakar, o mutlağın yıldızlı gece olarak gö-rünmesi ve görmesidir; Truva Savaşı Tanrının gözünden İlyada Destanı’dır, Tanrı bize İlyada’da hikâyemizi böyle anlatır, çünkü onun hikâyesi mutlak anlamda böyle vuku bulmuştur; Beethoven’ın Yedinci Senfoni’sinde duyduğu evrenin ha-reketidir, Tanrı hareket etmekte ve bize hareketini böyle duyurmaktadır. Sanatta görünen ve görenin, duyulan ve duyanın, anlatılan ve anlatanın birbirine karış-ması bundan kaynaklıdır, bunlar sanatta özdeş hale gelirler.

 

“Evren Tanrıda mutlak sanat eseri olarak ve ebedi güzellikte kurulmuştur. Benzer şekilde kendilerinde ya da Tanrıda oldukları haliyle tüm şeyler, mutlak olarak haki-ki oldukları gibi, mutlak olarak güzeldir.”

 

Schelling