Ümit Meriç, 1992 yılında, kuruluşundan 78 yıl sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nün ilk kadın profesörü olur. 1993-1996 yılları arasında, 1933 Üniversite Reformu sonrasında yeniden açılan Sosyoloji Bölümü’nün Hilmi Ziya Ülken (1944-1960), Nurettin Şazi Kösemihal (1960-1972), Cahit Tanyol (1972-1982) ve Baykan Sezer’den (1982-1993) sonraki beşinci Bölüm Başkanı olarak görev yapar. 1969 yılında başladığı akademik kariyerini, 30 yıl sonra, aldığı tesettür kararı sebebiyle 1999 yılında istifa ederek sonlandırır.

Batı Sosyolojisi ile Batı-merkezli olarak kurulan sosyoloji anlayışı, Ahmet Cevdet Paşa üzerine yaptığı doktora tezi ile Batı-dışı sosyoloji merkezli bakışa, bu bakış içinde Osmanlı-Türkiye merkezli bir odağa, bu odak içinde İslâm eksenli bir sosyoloji yaklaşımına yönelir. İstanbul Sosyoloji Geleneği içinde Yerli Sosyoloji olarak Türkiye Sosyolojisi’ni inşa eden isimlerden olan Ümit Meriç, sosyoloji anlayışını Ümmetoloji önerisi ile evrensel olarak tamamlar.