1965’te yayımlanan Kozmos, Witold Gombrowicz’in vasiyet niteliğindeki son romanı, ayrıca en ciddi ve çok yönlü olanıdır. Karpat Dağları civarında bir tatil yöresinde rastlantı eseri karşılaşan, günlük hayattan uzakta, huzur dolu bir tatil geçirmek isteyen iki genç, aile işletmesi bir pansiyonda oda tutar.

Gelgelelim daha yol üstünde tuhaf ve ürkütücü bir hadiseye tanık olurlar. Dinlenmek bir yana gün geçtikçe pansiyonu işleten ailenin bireylerinin garip davranışları, psikolojik sorunları içine çekilen gençler, yaşadıklarına bir anlam vermeye çalışırken, kendilerini varoluşsal ve riskli bir sorgulamanın içinde bulurlar.  

Kozmos, klasik kara-film motifleri üzerine kurulu, ancak dilin kayganlığını, şu ‘özgürlük’ denen şakayı, cinselliğin ve psikolojik sorunların güdümündeki hayatta insanın kaosa nizam getirme çabasını konu alan karanlık, absürt –ve fazlasıyla ciddi!– bir yarı-detektif lik romanıdır.

“Bir de Gombrowicz’inkiler gibi başka bir janra ait düzmece romanlar var, ki bunlar bir bakıma şeytani düzeneklerdir. Gombrowicz psikanaliz, Marksizm ve bu gibi konularda derinlemesine bilgi sahibi olsa da mesafesini koruyor. 
Bu sayede, daha yapım aşamasında kendilerini iptal eden nesneler yapıyor – böylece hem analitik hem de maddeci olabilen bir roman modeli yaratıyor.”